Γ.Κασιμάτης: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΕΣΜΙΚΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΕΣΜΙΚΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

 Ομιλία του Γ.Κασιμάτη

Γιώργος Κασιμάτης, Ομότ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών: Η ασυμβατότητα βασικών όρων των Δανειακών Συμβάσεων με το Σύνταγμα, το Ευρωπαϊκό και το Διεθνές Δίκαιο - Η παραβίαση των συνταγματικών διαδικασιών επικύρωσης.

Ι. Εισαγωγή

Κύριε Πρύτανη,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Αγαπητοί φοιτητές και φοιτήτριες,

Πρώτα απ' όλα επιθυμώ να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου ως πολίτηςκαι τα συγχαρητήριά μου ως μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας προς το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον Πρύτανη κύριο Πελεγρίνη, προς το Ίδρυμα Διεθνών Νομικών Μελετών του καθηγητή κυρίου Ηλία Κρίσπη και προς την κυρία Νατάσα Σαμαρά-Κρίσπη, καθώς και προς το Κέντρο Δικανικών Μελετών του καθηγητή κυρίου Κώστα Μπέη για τη διοργάνωση αυτής της ημερίδας. Η ημερίδα αυτή είναι ιστορική, γιατί αποτελεί το πρώτο βήμα χρέουςαπέναντι στο λαό που αγωνιά της πνευματικής ηγεσίας της χώρας - απέναντι στο λαό που τη γέννησε και την ανέθρεψε. Η ημερίδα αυτή είναι ιστορική, γιατί αποτελεί το πρώτο βήμα ευαισθησίαςτης πανεπιστημιακής κοινότητας, η οποία, από το ανώτατο επίπεδο της γνώσης, σκύβει και ακούειτους παλμούς αγωνίας του Ελληνικού Λαού, που βιώνει καθημερινάτο δυσβάστακτο βάρος της κρίσης.

Η μεγάλη κοινωνικοπολιτική κρίση είναι στον τρίτο της χρόνο και η επιβολή των σκληρών όρων του δανεισμού της Χώρας μας στο δεύτερο χρόνο. Η αγωνία του Ελληνικού Λαού όλο αυτό το χρονικό διάστημα ήταν πνιγμένη μέσα σε μια απέραντη ένοχη σιωπή. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, η πολιτική ηγεσία του τόπου και το τεράστιο σύστημα καιροσκόπων, που παραλύει τις δυνάμεις της κοινωνίας, σιωπούσαν. Τα πολιτικά κόμματα καιη εθνική αντιπροσωπεία απολάμβανα την εξουσία και ψιθύριζαν λόγια που, αντί να αποκαλύπτουν την αλήθεια, τη νόθευαν ή την κάλυπταν.Εντωμεταξύ, οι απλοί πολίτες ρωτούσαν: πού είναι η πνευματική μας ηγεσία; Σήμερα, χάριν των οργανωτών της ημερίδας,  γίνεται αυτό το πρώτο βήμα από το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο της Ελλάδας, το όραμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και όλων των αγωνιστών του 21, του οποίου η ιστορία είναι στενά δεμένη με την ιστορία της νεότερης Ελλάδας και πλούσια σε αγώνες ιδεών του πνεύματος και της Δημοκρατίας.

Κυρίες και κύριοι, Ο τίτλος της ημερίδας είναι εύγλωττος. Η θεματική του δεν απεικονίζει απλώς την περιγραφή κάποιων τομέων της ελληνικής ζωής που έπληξε η κρίση. Η περιγραφή του στόχου της ημερίδας στο δεύτερο μέρος του τίτλου: «Για μια νέα θεσμική μεταπολίτευση» δεν περιορίζεται μόνο σε κάποιες προτάσεις συνταγματικής αναθεώρησης και νομοθετικής μεταρρύθμισης. Οι επιστημονικοί προβληματισμοί του υπότιτλου της ημερίδας δεν αναφέρονται σε κοινά προβλήματα της καθημερινής διακυβέρνησης της χώρας. Η λέξη-κλειδί του τίτλου της ημερίδας «μεταπολίτευση» εκφράζει και παραπέμπει σε μια πολύ βαθύτερη ανάγκη και σε ένα πολύ βαθύτερο στόχο της εποχής μας. Ο στόχος της ημερίδας μας, είτε αυτό το έχουν συνειδητοποιήσει οι οργανωτές της είτε όχι, είτε όλοι εδώ, εισηγητές και ακροατές, το θέλομε είτε όχι, απεικονίζει και διαλαλεί την  πραγματικότητα δύο επιπέδων: του εθνικού μας επιπέδου, ότι η πολιτική ηγεσία και η πολιτική εκπροσώπηση του ελληνικού λαού ουσιαστικά και οριστικά έχει σήμερα ξοφλήσει...του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου επιπέδου, ότι η κρίση δεν είναι απλώς κρίση οικονομική: είναι κρίση ολόκληρου του κοινωνικοπολιτικού συστήματος και των αξιών του πολιτισμού μας. Πρέπει, επίσης, να προσθέσω ότι η σημερινή ημερίδα δεν είναι απλώς επιστημονική. Είναι βαθύτατα πολιτική. Και επειδή ο σημερινός άνθρωπος, κάτω από τη βαθιά πολιτική κρίση που περνά η Ανθρωπότητα, άρχισε να φοβάται, όταν ακούει τη λέξη πολιτική, διευκρινίζω ότι όλοι μας εδώ σήμερα ασκούμε πολιτική... αλλά ασκούμε την πολιτική που δίδαξε ο Αριστοτέλης για το εύζείν της δημοκρατίας και όχι για την πολιτική του ηγεμόνα, που δίδαξε ο Machiavelli και που εφαρμόζεται σήμερα. Αυτά, κυρίες και κύριοι, εκφράζει ο όρος «μεταπολίτευση». Αν αυτός ο στόχος δε συνειδητοποιηθεί και δε διαμορφώσει και δεν εμπεδώσει στη συνείδησή μας αυτή την κατεύθυνση και αυτό το πνεύμα προβληματισμού και αυτή την αγωνιστική έννοια της πολτικής, η σημερινή ημερίδα δε θα έχει επιτύχει.

ΙΙ. Το κύριο θέμα

1. Οι Συμβάσεις Δανεισμού

Κυρίες και κύριοι, δε θα σας καταπονήσω με τις λεπτομέρειες των ατελεύτητων παραβιάσεων υπερκείμενων κανόνων δικαίου που ενέχουν οι Συμβάσεις Δανεισμού της Χώρας μας . Θα θέλαμε, άλλωστε, μακράς διάρκειας σεμινάρια για να αναλυθούν  όλοι οι αθέμιτοι όροι των πολυσέλιδων και ιδιόρρυθμης διατύπωσης κειμένων των εν λόγω Συμβάσεων. Θα αναφερθώ μόνο, με σύντομη περιγραφή, στις τρεις βασικές κατηγορίες των όρων που παραβιάζουν υπερκείμενο δίκαιοκαι, στη συνέχεια, θα σας απασχολήσω σε γενικές γραμμές με τη διαδικασία σύναψης και εφαρμογής αυτών των Συμβάσεων.

Όταν λέγω «Συμβάσεις Δανεισμού»,εννοώ τις τρεις βασικές συμβάσεις, στην αγγλική και στην ελληνική, που περιλαμβάνονται σε ενιαίο πακέτο στο κατατεθειμένο στη Βουλή σχεδιο νομου με ημερομηνια 3 Ιουνιου 2010και με τιτλο «Κυρωση της απο 8 Μαϊου 2010 Συμβασης ανειακης ιευκολυνσης μεταξυ αφ ενος της Ελληνικης δημοκρατιας ως δανειοληπτη (στο εξης: δανειοληπτης) και αφ' ετερου των λοιπων δεκαέξι κρατων-μελων της Ευρωζωνης ως δανειστων (στο εξης: δανειστες), καθως και του απο 10 Μαϊου 2010 «διακανονισμου χρηματοδοτησης αμεσου ετοιμοτητας απο το διεθνες Νομισματικο Ταμειο - Συμμετοχη της Ελλαδας στον Ευρωπαικό Μηχανισμο Στηριξης».Συγκεκριμένα, είναι οι εξής Συμβάσεις:α) η «Συμβαση δανειακης διευκολυνσης» μεταξυ της Ελληνικης δημοκρατιας και των κρατων-μελων της Ευρωζωνης της 8.5.2010, 80.000.000.000  (προκειται για το ποσο που ανελαβαν να καταβαλουν τα δεκαέξι κρατη μελη της Ευρωζωνης εκτος απο τα 30.000.000 του ΔΝΤ), με επτα Παραρτηματα β) το «Μνημονιο Συνεννοησης» μεταξυ της Ελληνικης Δημοκρατιας και της Ευρωπαικης Επιτροπης, που ενεργει για λογαριασμο των κρατων-μελων της Ευρωζωνης, της 3.5.2010, το οποιο περιλαμβανει: το Μνημονιο Οικονομικης και Χρηματοπιστωτικης Πολιτικης, το Μνημονιο στις Συγκεκριμενες Προυποθεσεις Οικονομικης Πολιτικης και το Τεχνικο Μνημονιο Συνεννοησης 3) η Συμφωνια μεταξυ Ελληνικης Δημοκρατιας και διεθνους Νομισματικου Ταμειου (ΔΝΤ), με την οποια το ΔΝΤ εγκρινει τους όρους των παραπάνω Συμβάσεων Δανεισμούκαι τον απο 10 Μαϊου 2010 διακανονισμο χρηματοδοτησης αμεσου ετοιμοτητας και τη Συμμετοχη της Ελλαδας στον Ευρωπαικο Μηχανισμο Στηριξης Εγκρισης. Στις τρειςαυτές Συμβάσεις περιλαμβάνεται, επίσης, για κύρωση (!) και η «Συμφωνία μεταξύ των πιστωτών» με πέντε Παραρτήματα, με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δεκαέξι δανειστών, την οποία Συμφωνία αποδέχεται η Ελλάδα με το άρθρο 4 παρ. 1 της βασικής Σύμβασης, χωρίς να συμμετέχει στη διαπραγμάτευση και να είναι υπογραφέας της.

2. Οι βασικές κατηγορίες των παραβιάσεων

Οι κατηγορίες των παραβιάσεων του υπερκείμενου δικαίου (όταν λέγω «υπερκείμενο δίκαιο» εννοώ: το Σύνταγμα, το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Διεθνές Δίκαιο, στο οποίο περιλαμβάνεται και η ΕΣΔΑ) είναι τρεις.
α. Αρχίζοντας από την πρώτη,πρέπει να πω ότι αποτελεί την πιο σοβαρή και την πιο επονείδιστη κατηγορία των παραβιάσεων. Η «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης», όπως κατ' ευφημισμόν  ονομάζεται ηβασική Σύμβαση των Συμβάσεων Δανεισμού, από την ισχύ της οποίας εξαρτώνται όλες οι άλλες, περιλαμβάνει τον όρο με τον οποίο η Ελλάδα παραιτείται «αμετάκλητα και άνευ όρων» από όλες τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας και από κάθε άλλη ένσταση ασυλίας απέναντι στους Δανειστές της. Το κείμενο του άρθρου 14 παρ. 5 της Σύμβασης που περιέχει αυτό τον όρο ορίζει, επί λέξει, τα εξής: «Με την παρουσα ο δανειοληπτης αμετακλητα και ανευ ορων παραιτειται απο καθε ασυλια που εχει η προκειται να αποκτησει, οσον αφορα τον ιδιο η τα περιουσιακα του στοιχεια, απο νομικες διαδικασιες σε σχεση με την παρουσα Συμβαση, περιλαμβανομενων, χωρις περιορισμους, της ασυλιας οσον αφορα την ασκηση αγωγης, δικαστικη αποφαση η αλλη διαταγη, κατασχεση, αναστολη εκτελεσης δικαστικης αποφασης η προσωρινη διαταγη, και οσον αφορα την εκτελεση και επιβολη κατα των περιουσιακων στοιχειων του στο βαθμο που δεν το απαγορευει αναγκαστικος νομος».

Η διατύπωση του όρου:   «ο δανειοληπτης αμετακλητα και ανευ ορων παραιτειται απο καθε ασυλια» καλύπτει, αναμφίβολα, όλες τις ασυλίες - και τις ασυλίες εθνικής κυριαρχίας, και κάθε άλλη ασυλία που έχει το κρατος, τό ίδιο και η περιουσία του. Αυτό, άλλωστε, ο «δικολάβος» του Λονδίνου -στην ουσία, όπως θα δούμε, πρόκειται για δικηγορικό γραφείο με νοοτροπία δικολάβου άλλων εποχών-ο οποίος συνέταξε τη Σύμβαση, μη γνωρίζοντας, προφανώς,  πολύ καλά το δημόσιο διεθνές δίκαιο, το επεξηγεί -για να το καταλάβουν όλοι- στο υπόδειγμα Νομικής Γνωμοδότησης, που επισυνάπτεται στη Σύμβαση και υπογράφουν, όπως έχει, δύο νομικοί σύμβουλοι του κράτους. Διευκρινίζομε δε ότι το κείμενο αυτό του υποδείγματος γνωμοδότησης αποτελεί αναπόσπαστο δεσμευτικό μέρος της Σύμβασης. Η εν λόγω  επεξήγηση έχει ως εξης: «Ουτε ο δανειοληπτης ουτε τα περιουσιακα του στοιχεια εχουν ασυλια λογω εθνικης κυριαρχιας η διαφορετικα (στο αγγλικο κειμενο: "are immune on the grounds of sovereignty or otherwise"), λογω δικαιοδοσιας, κατασχεσης  συντηρητικης η αναγκαστικης  η αναγκαστικης εκτελεσης σε σχεση με οποιαδηποτε ενεργεια η διαδικασια σχετικα με τη Συμβαση».

Όταν διάβαζα για πρώτη φορά το κείμενο του όρου, ανέπνευσα προ στιγμήν, όταν είδα το κείμενο να καταλήγει στη φράση: "στο βαθμο"Στην ημερίδα που διοργάνωσαν το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Ίδρυμα Διεθνών Νομικών Μελετών του καθηγητή κυρίου Ηλία Κρίσπη και το Κέντρο Δικανικών Μελετών του καθηγητή κυρίου Κώστα Μπέη στις 12.4.2011 στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών με τίτλο:

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΕΣΜΙΚΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ που δεν το απαγορευει αναγκαστικος νομος» (στο αγγλικό κείμενο χρησιμοποιείται για τη φράση «αναγκαστικός νόπμος»:  "mandatory law". Η στιγμιαία ανακούφισή μου ήταν πολύ σύντομη. Η φράση «αναγκαστικός νόμος», στην ελληνική της διατύπωση, δεν αποτελεί ισχύοντα νομικό όρο. Παλαιά, αναγκαστικός νόμος ήταν εκείνος που, αντισυνταγματικά, ετίθετο σε ισχύ από την εκτελεστική εξουσία. Στην αγγλική της διατύπωση, διαπίστωσα ότι η χρησιμοποιούμενη λέξη δεν αποτελεί όρο του διεθνούς δικαίου και της πρακτικής των διεθνών συμβάσεων. Για τη γνωστή έννοια του jus cogens, η παραβίαση κανόνων του οποίου καθιστούν άκυρες  τις διεθνείς συμβάσεις, χρησιμοποιείται στο δημόσιο διεθνές δίκαιο, όπως μας πληροφορεί ο Χρήστος Ροζάκης , ο αγγλικός όρος "peremptory" και ο γαλλικός "imperatif". Βεβαίως, αν είχε την έννοια του jus cogens, θα εκμηδενιζόταν ολόκληρος ο όρος, ο οποίος, ούτως ή άλλως, ως αντίθετος στο jus cogens, είναι άκυρος. Πρέπει δε επίσης να σημειώσω ότι στο ερώτημα που έθεσα προς την κυβέρνηση και την επιστημονική κοινότητα, με τη μελέτη μου που δημοσίευσε και κυκλοφόρησε δωρεάν ο ΔΣΑ, για μια ερμηνεία που θα μπορούσε να βοηθήσει το μετριασμό του πρωτοφανούς αυτού όρου, δεν έχω δει μέχρι στιγμής απάντηση. Απλούστατα, γιατί δεν υπάρχει απάντηση. Ο σκοπός του όρου είναι η καθολική και ολοκληρωτική παραίτηση απέναντι στους δανειστές από τα δικαίωματα κυριαρχίας. Άλλωστε, από τους δύο νομικούς συμβούλους του κράτους βεβαιώνεται, με βάση το δεσμευτικό υπόδειγμα, ότιη παραίτηση είναι «εγκυρη, δεσμευτικη και εκτελεστη». Από τη θέση αυτή αισθάνομαι υποχρεωμένως να εκφράσω τη βαθιά μου λύπη ότι βρέθηκαν Έλληνες επιστήμονες και δημόσιοι λειτουεργοί που βεβαίωσαν με την υπογραφή τους ότι οι Συμβάσεις αυτές  και ιδίως ο όρος παραίτησης από της ασυλίες της εθνικής κυριαρχίας ότι είναι -έγκυρες, δεσμευτικές και εκτελεστές-.
Ο όρος γενικής παραίτησης απέναντι στους δανειστές από τα δικαιώματα της εθνικής κυριαρχίας και μάλιστα αμετάκλητα και άνευ όρων- είναι πρωτοφανής, όσο, τουλάχιστον, μπορώ να γνωρίζω, στην πρακτική των διεθνών συμβάσεων δανεισμού από τότε που έχει η ανθρωπότητα συγκροτημένο διεθνές δίκαιο και ισχύει η αρχή σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών.

β. Ερχόμαστε στη δεύτερη κατηγορία αθέμιτων και επαχθών όρων των Συμβάσεων Δανεισμού. Πρόκειται για το άρθρο 4 της «Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης» -ακούστε τη διευκόλυνση που μας κάνουν οι εταίροι  μας της ΕΕ, δείχνοντας το σεβασμό τους προς τη θεμελιώδη αρχή της αλληλεγγύης, που διέπει την Ένωση. Το εν λόγω άρθρο,  με ένα πολύπλοκο, γνήσια δικολαβικό κείμενο, είναι τόσο εκτεταμένο και πολύπλοκο, ώστε δεν μπορεί, όχι να αναλυθεί, αλλά ούτε να αναγνωσθεί σε μια διάλεξη. Γι' αυτό επιτρέψτε μου να αναλάβω την ευθύνη να σας μεταφέρω το συνολικό του νόημα με μια και μόνο φράση: Ορίζει,υπέρτων Δανειστών,την πλήρη δέσμευση ολόκληρης της περιουσίας του ελληνικού δημοσίου είτε αυτή είναι: ακίνητη, κινητή, σε χρήμα και κάθε είδους αξιόγραφα και δικαιώματα, ή πήγες του -επίγειου, υπόγειου, θαλάσσιου  και  υποθαλάσσιου- εθνικού πλούτου, αφού απαγορεύει τη χορήγηση κάθε μορφής προτεραιότητας  «σε οποιονδήποτε άλλο πιστωτή ή κάτοχο δημόσιου χρέους». Ακόμη και οι απαιτήσεις των εργαζομένων, των ασφαλισμένων και των εχόντων ομόλογα του δημοσίου, έρχονται δεύτεροι, σύμφωνα με το δικολαβικό όρο.

γ. Η τρίτη κατηγορία παραβιάσεων είναι εκείνη που περιλαμβάνει της παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου και άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων κι αρχώνπου εγγυώνται στους έλληνες πολίτες το Σύνταγμα, το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο. Οι παραβιάσεις αυτές   περιέχονται στο Μνημόνιο Συνεννόησης με τα Παραρτήματά του και στα «επικαιροποιημένα» Μνημόνια. Εδώ είναι οι περικοπές ήδη νομοθετικά προσδιορισμένων μισθών και συντάξεων, η επιβολή οικονομικών βαρών όλων των κατηγοριών, οι περικοπές δαπανών και οι κάθε είδους επεμβάσεις στον κρατικό μηχανισμό και, βεβαίως και ο έλεγχος της εκτελεστικής εξουσίας από την Τρόικα. Αυτές όλες οι παραβιάσεις είναι διάσπαρτες στο Μνημόνιο Συνεννόησης και στα παραρτήματά του, καθώς και στα λεγόμενα «επικαιροποιημένα» Μνημόνια (τέσσερα μέχρι σήμερα), τα οποία, σύμφωνα με το προοίμιο του Μνημονίου Συνεννόησης, αποτελούν επίσης διεθνείς συμβάσεις και δεσμεύουν την Ελλάδα. Σημειώνεται ότι σ' αυτή την κατηγορία ανήκουν οι περικοπές των μισθών και των συντάξεων του Δημοσίου, τις οποίες επέβαλε ο ν. 3548/2010και για την προσβολή των οποίων αναμένεται η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Σχετικά με την υπόθεση αυτή, ειδικότερα, που εκκρεμεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας, απευθυνόμενος στην κοινότητα των συναδέλφων νομικών, επισημαίνω τα ακόλουθα:

αα. Σύμφωνα με τη σαφή διατύπωση: του άρθρου 17 §§ και 2, του άρθρου 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ, του άρθρου 17 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και  της επίσημης  «Επεξήγησής» τουόσον αφοράστο άρθρο 17 του ΧΘΔ της ΕΕ,  καθώς και σύμφωνα με την πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ και με την απόφ. 40/1998 της Ολομ. του ΑΠ, οι περικοπές νομοθετημένων αποδοχών και παροχών είναι άκυρες γιατί αποτελούν προσβολή του δικαιώματος της περιουσίας και όχι νόμιμο περιορισμό του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, που θα μπορούσε να είναι συμβατοίκάτω από ορισμένες προϋποθέσεις .

ββ. Οι περικοπές παραβιάζουν και άλλες εγγυήσεις, όπως τις εγγυήσεις των αντίστοιχων κοινωνικών δικαιωμάτων και της αρχής της αναλογικότητας των βαρών, είναι δε και ανυπόστατες λόγω του ανυπόστατου του ν. 3845/2010.

γγ. Τα συνταγματικά δικαστήρια της Λεττονίας και της Ρουμανίας  έκριναν ως αντισυνταγματικές τις αντίστοιχες περικοπές συντάξεων στη χώρα τους, με βάση αντίστοιχο όρο δανειοδότησης από το ΔΝΤ, το οποίο και αποδέχτηκε  τη δικαστική απόφαση .Οι δικαστικές αυτές αποφάσεις μας δείχνουν ότι υπάρχουν δικαστές στην Ευρώπη, και μάλιστα σε χώρες που εντάχθηκαν μόλις χθες στη μεταπολεμική νομιμότητα της δυτικής Ευρώπης.

δδ. Όσον αφορά τη σχετική υπόθεση των περικοπών που εκκρεμεί στο ΣΤΕ, έχω να πω τα έξης: Ολόκληρος ο Ελληνικός Λαός, και όχι μόνο οι δημόσιοι λειτουργοί και συνταξιούχοι που προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη, αναμένει με αγωνία την κρίση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Η αγωνία είναι και δική μου. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος του δικαίου αισθάνομαι την υποχρέωση να εκφράσω την απογοήτευσή μου για την εισηγητική έκθεση που αναγνώσθηκε  κατά τη δημόσια  συνεδρία του Δικαστηρίου. Ουδέποτε, κατά την πολυετή σταδιοδρομία μου, άκουσα δικαστική εισήγηση, που αποτελεί στοιχείο της δικαστικής διαδικασίας, να έχει περιεχόμενο πολιτικό, να στηρίζεται, δηλαδή, σε έγγραφα της επίσημης πολιτικής της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και της Κυβέρνησης, χωρίς νομικούς χαρακτηρισμούς των κρίσιμων πράξεων και χωρίς νομικά επιχειρήματα. Ελπίζω ότι το Δικαστήριο, όχι μόνο δε θα λάβει υπ' όψιν του, αλλά θα απαλείψει από το σκεπτικό της απόφασής του το αθέμιτο αυτό στοιχείο, που το προσβάλλει.

Αν κανείς αναγνώσει τη «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης» -φοβούμαι ότι πολύ λίγοι από την επιστημονική κοινότητα και από την κοινότητα των πολιτικών είχαν μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον να τη βρουν και να την αναγνώσουν- θα διαπιστώσει πλήθος λεόντειων όρων και διατάξεων, που πράγματι παραπέμπουν στη νοοτροπία δικολάβων άλλων εποχών. Οι διατάξεις αυτές, πέραν του ότι είναι αθέμιτες, τέθηκαν μόνο υπέρ των δανειστών και καμία υπέρ του οφειλέτη.  Πρόκειται, δηλαδή, για γνήσιες λεόντειες συμφωνίες και για κατάφωρη παραβίαση της αρχής της συμβατικής ισότητας. Τις αθέμιτες αυτές διατάξεις, λόγω χρόνου,είμαι αναγκασμένος να τις αντιπαρέλθω.

3. Η παραίτηση από όλες τις ασυλίες και η δέσμευση της δημόσιας περιουσίας
Επανέρχομαι στις δύοπρώτες κατηγορίες των αθέμιτων όρων:

Θα ήθελα, κατ' αρχάς, να διατυπώσω κάποιες σύντομες, συνθηματικές δυστυχώς, παρατηρήσεις για τις δύο βασικές  κατηγορίες των επονείδιστων όρων.

α. Την παραίτηση από τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας και από κάθε άλλη ένσταση και την ολοκληρωτική ολοκληρωτική δέσμευση της δημόσιας περιουσίας θα πρέπει να τεθούν και κάτω από το πρίσμα ενός τρίτου όρου. Του όρου εκείνου που ορίζει ότι οι δανειστές μπορούν να συμφωνήσουν να μεταβιβάσουν τα δικαιώματά τους σε τρίτο (οργανισμό ή τρίτη χώρα). Αυτό το δικαίωμα, που δεν το έχει, βεβαίως, στο αντίστοιχο περιεχόμενό του η Ελλάδα, φωτίζει καλύτερα το στόχο καθολικής πολιτικής υποδούλωσης της Χώρας μας.

β. Κάτω από το πρίσμα αυτό, με τις δύοπαράπανω κατηγορίες όρων:
αα.Η Ελλάδα εντάσσεται σε ορισμένο μπλοκ κρατών και συμφερόντων -κάτι που επιδιώκουν ιδιαίτερα οι δυνάμεις που εκπροσωπούνται από το ΔΝΤ και την Ευρώπη της Γερμανίας, σήμερα, μετά την κατάρρευση του μπλοκ της Σοβιετικής Ένωσης και την εμφάνιση στον ορίζοντα νέων υπερδυνάμεων.

ββ.Η Ελλάδα χάνει κάθε ελευθερία εξωτερικής πολιτικής, αφού, κάτω από την απειλή της ολοκληρωτικής δέσμευσης της εθνικής κυριαρχίας και της δημόσιας  περιουσίας, δεν μπορεί να διαπραγματευθεί με κανένα τρίτο κράτος, χωρίς την έγκριση των Δανειστών του. Η απειλή αυτή στερεί την ελευθερία κινήσεων για την επίλυση των εθνικών μας θεμάτων, δημιουργεί άλλοθι σε κάθε κυβέρνηση που θα ειναι πρόθυμη να ικανοποιήσει τα συμφέροντα των αντιπάλων μας, και Ανοίγει εύκολο πολιτικό δρόμο για την αμφισβήτηση από τρίτες χώρες των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.

γγ. Δεσμεύονται όλες οι περιοχές της Ελληνικής Επικράτειας που χρησιμεύουν για την άμυνα της χώρας και για την αντιμετώπιση παραβίασης κυριαρχικών δικαιωμάτων και ιδίως της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας (παραμεθόριες περιοχές και παραμεθόρια νησιά και θαλάσσιες ζώνες).

δδ. Δεσμεύονται όλες οι πήγες πλούτου για αξιοποίηση υπέρ των δανειστών, που προστατεύονται ως αγαθά του φυσικού και του ιστορικού μας περιβάλλοντος (όπως εθνικοί δρυμοί, αρχαιολογικοί χώροι με πλούσια πολιτισμική κληρονομιά των Ελλήνων, όπως η Ακρόπολη, η Ολυμπία, οι Δελφοί, η Βεργίνα, η Κνωσσός και τόσοι άλλοι).

εε. Δεσμεύονται υπέρ των δανειστών ο ορυκτός και ο υποθαλάσσιος πλούτος, που τόσο εποφθαλμιά το αδηφάγο υπερεθνικό κεφάλαιο.

στστ. Όλοι γνωρίζομε ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα-θύμα της χιτλερικής θηριωδίας που δεν έλαβε από τη Γερμανία αποζημίωση για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που υπέστη ο Λαός της, ούτε της επεστράφη το αναγκαστικό δάνειο που άρπαξε με τη βίαστην Κατοχή η χώρα αυτή από την καθημαγμένη και λιμοκτονούσα πατρίδα μας. Με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης υπεγράφη όρος σύμφωνα με τον οποίο δεν μπορεί η Ελλάδα να συμψηφίσει τις απαιτήσεις προς αντίστοιχο ποσό των υποχρεώσεών της από το δάνειο. Με τον όρο αυτό απεμπόλησε η Ελλάδα το δικαίωμα συμψηφισμού ακόμη και αυτής της αξίωσης  η οποία άλλωστε είναι και η μόνη σημαντική που έχομε, ασφαλώς, από τρίτη χώρα.


4. Η μεθόδευση της επιβολής των Συμβάσεωνκαι η παράκαμψη της Εθνικής Αντιπροσωπείας.

Δύο μέρες πριν από την υπογραφή της βασικής δανειακής Σύμβασης, στις 6Μαϊου 2010, δημοσιεύθηκε ο ν. 3548, που προέβη στις πρώτες περικοπές που είδαμε. Ο νόμος αυτός έχει τον παραπλανητικό τίτλο: «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη-μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο». Τα επτά άρθρα του αριθμούνται ολογράφως, όπως τα άρθρα των κυρωτικών νόμων. Ο νόμος έχει, επίσης, επισυνημμένα διεθνή κείμενα μη νομικά, μεταξύ των οποίων και μέρος των διατάξεων του Μνημονίου, πριν από τη θέση του σε ισχύ με την υπογραφή της βασικής Σύμβασης. Παρά ταύτα,είναι σαφές ότι ο νόμος δεν είναι εκτελεστικός ή κυρωτικός των διεθνών συμβάσεων, αφού αυτές υπογράφηκαν μετά. Με αυτό το νόμο εξαπατήθηκε ο Ελληνικός Λαός, που πίστεψε ότι συζητήθηκε στη Βουλή κυρωτικός νόμος. ΄Όχι μόνο η Κυβέρνηση, αλλά και τα μέλη της Βουλής έχουν τεράστια ευθύνη για αυτή την εξαπάτηση, που αποτελεί μέρος της αντισυνταγματικής παράκαμψης της λαϊκής αντιπροσωπείας.

Στις 8 Μαϊου2010 υπεγράφη η Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης, η οποία όριζε ότι θα ετίθετο σε ισχύ μετά την υπογραφή της και με τη λήψη της Νομικής Γνωμοδότησης και τη Δέσμευση ικανού αριθμού των Δανειστών. Πέντε  ημέρες μετά τη δημοσίευση του ν. 3845 και τρεις μέρες μετά την υπογραφή της βασικής Σύμβασης, δημοσιεύθηκε ο ν. 3847 της 11ης Μαΐου 2010, ο οποίος στο άρθρο Μόνο παρ. 9 ορίζει τα έξης: «Τα μνημόνια, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις του προηγουμένου εδαφίου» (δηλαδή: οι Συμβάσεις Δανεισμού) «εισάγονται στη Βουλή για συζήτηση και ενημέρωση. Ισχύουν και εκτελούνται από της υπογραφής των». Όπως βλέπει κάνεις, απλός νόμος κατάργησε το Συνατγμα! Κατάργησε, δηλαδή, τις συνταγματικές διαδικασίες επικύρωσης και κύρωσης με τα τρία πέμπτα των μελών της Βουλής συνθηκών, που ορίζουν τα άρθρα 36 § 2 και 28 § 2 του Συντάγματος.Την κατάφωρη και σοβαρότατη αυτή παραβίαση του Συντάγματος κανένας παράγοντας της νομοθετικής λειτουργίας και κανένα όργανο του κράτους την έχουν επισημάνει.

Παρά ταύτα, οι Συμβάσεις Δανεισμού κατατέθηκαν στη Βουλή για κύρωση στις 3 Ιουνίου 2010. Οι Συμβάσεις αυτές ούτε επικυρώθηκαν με βάση το άρθρο 36 § 2 (και το Διεθνές Δίκαιο), για να έχουν ισχύ ως διεθνείς συμβάσεις, ούτε κυρώθηκαν με βάση το άρθρο 28 § 2 νε τα τρία πέμπτα των μελών της Βουλής, για να ισχύουν ως εσωτερικό δίκαιο. Αλλά ούτε καν μοιράστηκαν στους Βουλευτές, ούτε παρουσιαστικά για συζήτηση, όπως προανήγγελλε ο ν. 3847.

Όσο γνωρίζω, κανένα κόμμα της Βουλής και κανείς βουλευτή δε ζήτησε την τήρηση των συνταγματικών διαδικασιών επικύρωσης και κύρωσης των Συμβάσεων Δανεισμού, ούτε καν τη διανομή των κειμένων τους και τη σχετική συζήτηση. Όλα, συνεπώς, τα κόμματα και οι 300 βουλευτές ευθύνονται για τη σοβαρότατη παραβίαση του Συντάγματος και του δημοκρατικού πολιτεύματος και για την  απόκρυψή τους από τα όργανα του πολιτεύματος και από το Λαό. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι πολλοί βουλευτές μπερδεύουν τα κείμενα που είχαν συζητήσει με την ψήφιση του ν. 3845, με την ψήφιση του «μνημονίου», όπως λένε.  Ψήφιση, όμως, του πραγματικού «Μνημονίου» δεν έγινε ποτέ. Αυτή την τραγική αδιαφορία  και αβελτηρία ή και υστεροβουλία των πολιτικών εκμεταλλεύτηκε η Κυβέρνηση και οι Δανειστές μας και έπλεξαν την όλη άνομη μεθόδευση υπογραφής και θέσης σε ισχύ των Συμβάσεων Δανεισμού.

Η τεχνική των κειμένων των Συμβάσεων μου ήταν από την αρχή ύποπτη, γιατί μου θύμιζε την τεχνική και τη σωρευτική  παραβίαση όλων των αρχών του Σχεδίου Ανάν. Αποκαλύφθηκε σήμερα ότι το ίδιο Γραφείο του Λονδίνου που συνέταξε το μοναδικό έκτρωμα εγγράφου διεθνούς δικαίου συνέταξε και τα κείμενα των Συμβάσεων Δανεισμού της Ελλάδας. Από τη θέση αυτή θέλω να ρωτήσω, ως  Έλληνας πολίτης, δύο ερωτήματα: Πρώτον, οι δεκαέξι χώρες της Ευρωζώνης η Ελλάδα και το ΔΝΤ δεν είχαν νομικές υπηρεσίες των Υπουργείων Εξωτερικών με ειδικούς διεθνολόγους, για να συντάξουν, όπως γινόταν ανέκαθεν, για να τις Συμβάσεις Δανεισμού, αντί να στο μη ειδικευμένο, όπως φαίνεται από τα κείμενα, δικηγορικό γραφείο του Λονδίνου και να επιβαρύνουν με την τέραστια αμοιβή την Ελλάδα, που... έσπευσαν να βοηθήσουν; Δεύτερον, πόσα εκατομμύρια πλήρωσε η ήδη πτωχευμένη Ελλάδα στον επαγγελματία κατασκευστή του Λονδίνου για την κατασκευή της αγχόνης της;


5. Η εξουσία που ασκείται στην Ελλάδα με βάση τις Συμβάσεις Δανεισμού

Κυρίες και Κύριοι,
Η παράκαμψη της Λαϊκής Αντιπροσωπείας και του Προέδρου της Δημοκρατίας για τις πιο σοβαρές διεθνείς συμβάσεις και με τις πιο επονείδιστους όρους της ιστορίας του Ελληνικού Κράτους αποτελεί σοβαρή παραβίαση του πολιτεύματος.

Ο όρος της Σύμβασης Δανεισμού με τον οποίο παραιτείται η Ελλάδα απέναντι στους Δανειστές της από όλες τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας και από κάθε άλλη ασυλία αποτελεί επονείδιστο και πρωτοφανή στις σύγχρονες  διεθνείς σχέσεις όρο υποτέλειας.

Η ολοκληρωτική δέσμευση της δημόσιας περιουσίας, ο εξευτελισμός του κράτους με λεόντειους όρους και με παραβιάσεις πολλών θεμελιωδών αρχών του υπερκείμενου δικαίου, καθώς και η παραβίαση συνταγματικών δικαιωμάτων και δικαιωμάτων του ανθρώπου  αποτελούν πρωτοφανούς σκληρότητας επονείδιστους όρους.

Από όλες αυτές τις παραβιάσεις θεμελιωδών άρχων της Δημοκρατίας προκύπτουν τα έξης:

(α) Οι Συμβάσεις Δανεισμού είναι έκτος του Συντάγματος, έκτος της ευρωπαϊκής νομιμότητας και έκτος της διεθνούς νομιμότητας. Είναι, συνεπώς, ανυπόστατες,  τόσο λόγω της παράκαμψης της Βουλής στην επικύρωση και στην κύρωσή τους με τα τρία πέμπτα των μελών της, όσο και λόγωπαραβίασης θεμελιωδών άρχων όλων των βαθμίδων του υπερκείμενου δικαίου από βασικές και ουσιώδεις όρους τους.

(β) Ειδικότερα: Ο ειδεχθέστερος από όλους τους όρους της παραίτησης από τα δικαιώματα κυριαρχίας δεν μπορούσε να επικυρωθεί ούτε με ομόφωνη απόφαση των 300  μελών της Εθνικής Αντιπροσωπείας. Αλλά ούτε με Δημοψήφισμα μπορούσε να αποφασιστεί ή να επικυρωθεί, γιατί το εκλογικό σώμα δεν μπορεί να αλλοτριώσει ούτε την Κυριαρχία της Ελλάδας, ούτε τη Δημοκρατία, δεσμεύοντας το σύνολο των πολιτών και τις επερχόμενες γενιές των Ελλήνων.

(γ) Η εξουσία που ασκείται με βάση τις Συμβάσεις Δανεισμού είναι έκτος του Συντάγματος, έκτος της Ευρωπαϊκής Νομιμότητας και έκτος της διεθνούς νομιμότητας.  Αποτελεί de facto εξουσία. Η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση κατοχής. Είναι  χειρότερη η θέση της από τη θέση προτεκτοράτου, του οποίου την ασφάλεια και τα σύνορα εγγυάται η προστάτιδα δύναμη. Οι Συμβάσεις Δανεισμού αλλοτρίωσαν την Εθνική Κυριαρχία και την Εθνική Περιουσία και Επικράτεια στους Δανειστές της Ελλάδας, χωρίς αυτοίνα της εγγυώνται και να της διασφαλίζουν την ασφάλειά της και τα σύνορά της. Διασφαλίζουν μόνο την ασφάλεια των συμφερόντων τους. Η θεμελιώδης αρχή της Αλληλεγγύης, που, υποτίθεται, διέπει την ΕΕ, ποδοπατήθηκε με τις Συμβάσεις Δανεισμού κατά το χειρότερο και με πρωτοφανή στη νεότερη Ιστορία τρόπο.

(δ) Οι Συμβάσεις Δανεισμού, όχι μόνο την αρχή της αλληλεγγύης ποδοπατούν, αλλά με τους όρους τους παραβιάζουν τη θεμελιώδη διάταξη της Σύμβασης της Βιέννης του 1969, που απαγορεύει την πολιτική και την οικονομική βία.

(ε) Η Κυβέρνηση μπορεί να θέσει το τεράστιο για την Ευρώπη ζήτημα της νομιμότητας των Συμβάσεων. Προβλέπονται τρόποι και από τις ίδιες τις Συμβάσεις. Ό,τι δεν έπραξε κατά τη σύναψη των Συμφωνιών, μπορεί να το κάμει τώρα. Θα προσθέσω, όμως, και τούτο:Όσον αφορά την παραίτηση από τα δικαιώματα εθνικής κυριαρχίας  δε θέλω να ακούσω την ερώτηση που μας έχουν υποβάλει,  αν μπορούσαμε να κάνομε αλλιώς. Παραίτηση από την εθνική κυριαρχία δε γίνεται ούτε με το περίστροφο στον κρόταφο. Διαφορετικά, θα ακυρώναμε όλες τις ηρωικές αντιστάσεις και όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες της Ιστορίαςτων Λαών.

6. Επίλογος

Αγαπητοί συνάδελφοι, αγαπητοί φοιτητές, κυρίες και κύριοι,
Λυπάμαι αν μίλησα με πάθος, υπερβαίνοντας τα όρια της επιστημονικής νηφαλιότητας. Πιστεύω, όμως, ακράδαντα ότι ο επιστήμονας και ιδιαίτερα ο πανεπιστημιακός δάσκαλος έχει υποχρέωση όχι μόνο να θέτει τις γνώσεις του στην υπηρεσία του λαού στον οποίο ανήκει, αλλά και να αγωνίζεται με αυτές και να τις χρησιμοποιεί στον άγωνα για το καλό όλων των ανθρώπων, για το δίκαιο και για τον πολιτισμό, όταν ποδοπατούνται όπως ποδοπατούνται σήμερα.

Πιστεύω ακράδαντα ότι ο πανεπιστημιακός δάσκαλος θα πρέπει να διδάσκει πάντοτε, όχι μόνο από το εύκολο βήμα της διδασκαλίας του, αλλά κυρίως με το παράδειγμά του:το «τόλμα φρονείν» του Αισχύλου και το αντίστοιχο του Ορατίου «sapereaude», που ο Καντ το ανέδειξε ως το σύνθημα του Διαφωτισμού. Στις περιπτώσεις, μάλιστα, όπως η σημερινή, τολμώ να πω ότι είναι,ίσως, χρησιμότερο το «αγανάκτησε» του  μεγάλου αντιστασιακού κατά του Χιτλερισμού και υποστηρικτή των δικαιωμάτων του ανθρώπου Stefane Hessel.

Ανησυχώ βαθύτατα για το μέγεθος της ανομίας του Σχεδίου Ανάν που ήλθε από τον κορυφαίο φρουρό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της παγκόσμιας δημοκρατικής νομιμότητας, το Γ.Γ του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών,  και από το μέγεθος της ανομίας των Συμβάσεων Δανεισμού που ήλθαν από την καρδιά της Ευρώπης. Και άλλη φορά η Ήπειρος, που υπερηφανεύεται ότι είναι η κοιτίδα του παγκόσμιου πολιτισμού, γέννησε την καταστροφή και τα ειδεχθέστερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Γι' αυτό καταλήγω με μια έκκληση: Να φροντίσει η Κυβέρνηση να απαλλαγούν οι Συμβάσεις Δανεισμού από τους επονείδιστους και άνομους όρους που αποτελούν ντροπή για την Ελλάδα και για την Ευρώπη  και στη συνέχεια να αποκαταστήσει το δημοκρατικό πολίτευμα που τραυματίστηκε βάναυσα, υποβάλλοντας τιςγια κύρωση κυρωθούν από την Εθνική Αντιπροσωπεία και θέτοντας τέλος στο σφετερισμό της λαϊκής κυριαρχίας.  Αν δε γίνουν αυτά, η Ελλάδα οδηγείται, με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας, σε αγώνα των πολιτών της, σύμφωνα με το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος.